HİDROSEFALİ

Beyin-omurilik sıvısı (BOS), beyin ve omurilik içinde ve etrafında serbestçe dolaşan, beynin kendisinin ürettiği doğal bir koruyucu yastık gibidir. Bu sıvı beyin ve omurilik içi kanallarında dolaşır ve tekrar geri emilir. BOS dolaşım yolunda bir blokaj olduğunda, fazla miktarda BOS üretildiğinde veya BOS emiliminde bir sorun olduğunda biriken sıvının beyine ve/veya omuriliğe yaptığı basınca bağlı, çocuklarda gözlerde aşağı kayma, kusma, bıngıldağın gerginleşmesi, kafasını arkaya atma, kafa derisindeki damarlarda belirginleşme olabilir. Erişkinlerde ise baş ağrısı, kusma, sersemlik, idrar kaçırma, yürümede güçlük ve bilinç bozukluğu gibi yakınmalar meydana gelebilir.

Bu durum karşısında beyne baskı yapan bu sıvıyı ortamdan uzaklaştırmak için şant ameliyatı veya endoskopik olarak ağızlaştırma ameliyatı (endoskopik third ventrikülostomi) gerekebilir.

Şant sisteminde, BOS genelde karın boşluğuna aktarılır. Beyinde biriken sıvı araya konulan basınç kontrollü bir vana (valv) sistemi sayesinde kontrollü olarak beyinden karın boşluğuna gönderilir. Böylece beyin fazla biriken su ile kafatası arasında sıkışıp basınç altında kalmaktan kurtarılır ve hasar oluşması engellenmiş olur.

Endoskopik Ventrikülostomide (ETV) ise bir endoskopla beyin su yollarına girilerek beynin su boşlukları arasındaki bir zar açılır ve sıvının kafa içindeki akış yönü değiştirilerek su akışında adeta bir kısadevre sağlanır böylece şanta ihtiyaç olmadan beyin basınçtan kurtarılmış olunur. Genellikle 2 yaş ve üzeri çocuklarda daha etkili bir tedavidir, özellikle 1 yaş altında pek etkin değildir. Her 10 hidrosefali hastasından 3-4 tanesi bu yöntemle şantan bağımsız yaşam sürebilir. Bu sayede şant masrafı ve şantın doğurduğu sorunlardan da kurtulunmuş olunur.

Alternatifler:

• Her türlü riski göze alıp şant ameliyatını yaptırmamak

• Artmış kafa içi basıncın ilaç ile tedavi edilmeye çalışılması

AmeliyatınRiskleri: 

• Anestezi riski: Lokalve genel anestezi işlemleri esnasında ve sonrasında (ameliyatta hastaya verilen pozisyon nedeniyle) riskler vardır. Ayrıca, anestezinin her şeklinde ve sedasyonda da ilaçlara bağlı oluşabilecek zararlar olabilir.

• Karın komplikasyonları: Şant sisteminin alt ucunu karnın içine yerleştirirken ince ve/veya kalın bağırsaklarda bir yaralanma olabilir ve bu nedenle ek bir ameliyat gerekebilir.

• Kanama:Nadir olsa da ameliyat sırasında veya ameliyat sonrasında kafa ve/veya karnın içinde bir kanama olabilir.

• Kan pıhtısı oluşumu:Kan pıhtısı her çeşit ameliyat sonrası oluşabilir. Ameliyat bölgesinde (kafa içinde ve karın boşluğunda) oluşan pıhtılar kan akımını engelleyip ağrı, ödem, inflamasyon, doku hasarı ve şantın üst ve/veya alt ucunun tıkanması gibi sorunlara yol açabilir.

• Kardiyak sorunlar: Ameliyatın, düzensiz kalp ritmine veya kalp krizine yol açma gibi düşük bir riski bulunmaktadır.

• Enfeksiyon:Enfeksiyonla yara yerinde karşılaşılabileceği gibi yerleştirilen şant sistemi de enfekte olabilir. Bu hemen ameliyat sonrası ortaya çıkabileceği gibi uzun vadede de iltihap riski vardır ve peritonit veya menenjite yol açabilir.

• Solunum problemleri: Ameliyat sonrası, genelde geçici olan solunum sıkıntısı veya pnömoni görülebilir. Pulmoner emboli (akciğerlerin damarlarının tıkanması) görülebilir.

• Nöbet (havale) :Beyindeki anormal bir elektriksel olay nöbet/havale geçirmeye neden olabilir ve bu durum ameliyatın kafa içi bölümündeki gelişen sorunlardan kaynaklanabilir.

• Şantın çalışmaması: Şant sisteminin tıkanıp fonksiyonunu yapamaması gibi bir risk vardır. Bu durumla ameliyat sonrası erken dönemde karşılaşılabileceği gibi uzun vadede de böyle bir risk mevcuttur.

• Beyin Omurilik Sıvısı kaçağı: Omurilik sıvısının cerrahi yapılan bölgeden dışarıya kaçak yapma riski vardır. Bu durum yeni bir drenaj veya ek bir ameliyat gerektirebilir.

• İnme: Şantın kafa içi bölümünün uygulanmasına bağlı çok nadir de olsa doku hasarı nedeniyle kısmi veya tam inme gelişebilir.